خواجه اباصلت هروی صحابی مورد اعتماد و با اخلاص و باوفای امام رضا(ع) گفته است: محمدبن اسحاق بن موسی بن جعفر از قول پدرش برایم چنین نقل کرد: موسی بن جعفر(ع) به فرزندان خود می‌فرمود: «هذا اخوکم علی بن موسی عالم آل محمد فاسألوه عن ادیانکم و احفظوا ما یقول لکم فانی سمعت ابی جعفر بن محمد غیر مره یقول لی: ان عالم آل محمد لفی صلبک و لیتنی ادرکته فانه سمی امیرالمؤمنین علی (بحارالانوار، ج۴۹، ص۱۰۰). این برادرتان علی بن موسی «عالم آل محمد» است پس از او درباره دینتان بپرسید و آنچه به شما می‌گوید، حفظ کنید. من شنیده‌ام پدرم جعفر بن محمد امام صادق(ع) بارها به من می‌فرمود: «عالم آل محمد» در نسل تو است، ‌ ای کاش او را درک می‌کردم! او همنام امیرمؤمنان امام علی(ع) است. در این حدیث شریف نکته‌های ارزشمندی وجود دارد که نمایانگر شخصیت الهی و نورانی امام رضا(ع) است.

امام کاظم(ع) به فرزندان خویش امام بعد از خویش را معرفی کرده‌اند و به آنان هشدار داده‌اند که علی بن موسی الرضا(ع) عالم آل محمد است. مطابق همین حدیث، امام کاظم(ع) نقل کرده‌اند که نه یک بار بلکه بارها از پدر خویش امام جعفر صادق(ع) شنیده‌اند که امام رضا(ع) را عالم آل محمد نامیده‌اند. پیش بینی ولادت عالم آل محمد از نسل امام کاظم(ع) و آرزوی دیدن عالم آل محمد از سخنان امام ششم به فرزندشان امام هفتم درباره امام هشتم است. بنابراین منشأ نام گذاری امام رضا(ع) به «عالم آل محمد» پدر و جد امام رضا(ع) بوده‌اند و دو امام در کلام خویش امام هشتم را عالم آل محمد نامیده‌اند. بیان صریح دو امام، علت پیدایش و شکل گیری لقب «عالم آل محمد» برای امام رضا(ع) بوده است.

درباره وجه تسمیه عالم آل محمد در همین حدیث حقایقی نهفته است. امام صادق(ع) همنامی امام رضا(ع) با خلیفه و وصی پیامبر خدا(ص) یعنی امیرمؤمنان امام علی(ع) را یادآوری کرده‌اند و امام کاظم(ع) نیز علم گستره دینی امام رضا(ع) را به فرزندان خویش گوشزد فرموده‌اند. امام کاظم(ع) به فرزندان خویش امر کرده‌اند که هر پرسش دینی دارند از امام رضا(ع) بپرسند. در این حدیث شریف پرسشگری دینی تشویق شده است و امام کاظم(ع) به فرزندان خویش فرموده‌اند که امام رضا(ع) معدن دانش دینی و آموزگار سنت نبوی و معارف و مسائل‌ الهی‌ است و همگان باید از ایشان بهره ببرند. امام کاظم(ع) در این حدیث، افزون بر هدایت فرزندان خویش برای پرسش‌های دینی از امام رضا(ع)، از آنان خواسته‌اند آنچه امام رضا(ع) به آنان می‌گویند حفظ کنند و نگه‌دارند. این فرمان نیز اهمیت حفاظت از معارف و علوم رضوی و ضرورت انتقال این علوم به نسل معاصر و آیندگان را نشان می‌دهد.

این دو فرمان امام کاظم(ع) به فرزندان خویش «مرجعیت علمی» امام رضا(ع) را آشکار می‌کند. «پرسشگری» و «حفاظت از پاسخ ها» دو مأموریت فرزندان امام کاظم(ع) در ارتباطات علمی آنان با امام رضا(ع) عالم آل محمد است. بی تردید تمام امامان از وحی الهی و سنت نبوی بهره برده‌اند و از سرچشمه‌های علم الهی برخوردارند و همه عالم به علوم نبوی و عالم آل محمد بوده‌اند، اما این لقب از سوی خود آل محمد به امام رضا(ع) داده شده است. شاید فرصت مناسب ولایتعهدی تحمیلی مأمون و بهره برداری از موقعیت رسمی حکومتی در انتشار معارف آل محمد به درک وجه تسمیه این لقب کمک کند. امام رضا(ع) در مسیر جاده ولایت از مدینه تا مرو و در مجالس مناظرات علمی و فقهی فرصتی تاریخی برای احیای علوم آل محمد پیدا کردند. شهید مطهری اعتقاد دارد امام رضا(ع) در پست ولایتعهدی به طور غیررسمی شخصیت علمی خود را ثابت کرد که هیچ وقت دیگر ثابت نمی‌شد. (سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، ص۲۳۶).

بنابراین باید «میراث فرهنگی» عالم آل محمد را شناخت و از آن پاسداری کرد و از آن نقشه راه چگونه زیستن و زندگانی مقدس و برتر را به دست آورد و به آن آراسته شد و به جهانیان ارائه کرد.